In veel boeken over rouw wordt de vraag 'Hoe gaat het?' vaak als ongepast beschouwd. Voor Lutgarde, echter, bleek deze vraag juist een onverwacht waardevolle manier om haar gevoelens te uiten en het verdriet toe te laten.
Deze vraag is mij het afgelopen jaar het vaakst gesteld.
Kort na het afscheid van onze zoon Maarten las ik boeken rond rouwen. Daar stond o.a in dat de vraag: ‘Hoe gaat het?’ niet zo’n goede vraag is.
Ik vond het op dat moment niet erg dat ik die vraag kreeg. Ik kreeg de gelegenheid om te zeggen hoe ik mij voelde en wat het overlijden van onze zoon Maarten met mij deed. Ik kon ook mijn verdriet toelaten.
Na een tijd werd mijn antwoord echter genuanceerder. Ik kon al zeggen ‘Het gaat nog niet goed, maar soms wel al wat beter.’ Ik kreeg wat meer energie en kon iets opnemen en af en toe functioneerde ik beter.
Maar op een gegeven moment werd de vraag lastig. Ze werd lastig voor mezelf. Het was niet meer zwart/wit. Ik voelde dat ik mijn leven weer een beetje in handen kon nemen, en dat deed mij goed. Tegelijk was ik bang dat wanneer ik gewoon zou zeggen dat het goed ging, de mensen zouden vergeten dat ik nog steeds in mij een verdriet meedraag dat mijn leven bepaalt. Dat er nog momenten zijn waarop verdriet en gemis voelbaar is. Ik wil ook niet dat Maarten vergeten wordt. Ik merkte dat ik mijn antwoord niet goed meer kon verwoorden.
Ik bleef zoeken naar een antwoord dat juist voelde voor mij.
Het antwoord op de vraag verschuift in mij naarmate de tijd voorbijgaat. Als ik de vraag krijg, is mijn antwoord: ‘Nu gaat het, straks misschien niet.’. Er is geen rechtlijnig antwoord op. En dat is juist. Dat klopt, dat voelt eerlijk en in trouw aan wie ik ben en zoals het nu in de realiteit is. En het antwoord zal blijven evolueren.
Mijn leven voelt nu zoals het antwoord: niet rechtlijnig. Ik probeer mijn leven in handen te nemen door keuzes te maken, om aanwezig te zijn, maar onverwachts wordt dit doorkruist en/of afgeremd door een herinnering, door een vaststelling, door het gemis enz. En dat is helemaal oké.
Naarmate de tijd verstrijkt, wordt me de vraag steeds minder gesteld. Het leven gaat verder, zowel voor de anderen als voor mij. Alleen gaat het voor mij anders verder. Ik leer leven met het ‘anders’. Met een voor en een na. Met wat achterblijft.
Het is goed om de vraag: ‘Hoe gaat het?’ te stellen omdat het helpend kan zijn om het verdriet toe te laten.
Welke vraag dan ook, kan helpend zijn om het verhaal nog eens te doen, om verdriet te delen. Één die nieuwe inzichten in mezelf kan geven.
Het is zeker een vraag die verbinding kan geven. Verbinding met Maarten, met de pijn van het gemis, ook verbinding met het leven dat verder zijn gang gaat, verbinding met de ander die betrokkenheid toont.
Heb jij ook afscheid moeten nemen van iemand? Hoe gaat het met jou? Hoe rouw jij? Je mag je reacties sturen naar Lutgarde.doms@prh.be .
PRH-vrijwilliger Lutgarde