Bubbelen binnen en buiten de muren

Geplaatst op ma 04 januari '21
Afbeelding1

Je zou het misschien niet verwachten, maar mensen die een levenslange celstraf uitzitten, hebben veel begrip voor onze lockdown en vinden ons beslist geen doetjes. “Ze zijn ervaringsdeskundigen in vrijheidsberoving en voelen juist veel empathie voor de moeilijkheden die wij nu allemaal tegenkomen”, zegt Machteld Govaerts, die in Leuven Centraal PRH-cursussen geeft aan langgestraften. PRH en Groep Intro starten samen een project om die empathie buiten de muren te krijgen. En om jouw lockdowngevoelens de gevangenis in te loodsen.

In ons project ‘Bubbelen binnen en buiten de muren’ krijgen in totaal 200 mensen de kans om hun gevoelens en gedachten over vrijheidsberoving uit te drukken, evenveel mensen binnen als buiten de gevangenis. Ook het gevangenispersoneel werd hiertoe uitgenodigd. Wij hopen dat ook jij meedoet!

"Gedetineerden begrijpen dat wij het moeilijk hebben"
Machteld - PRH-vormingswerker

Alle deelnemers schrijven, tekenen of maken een collage in een schrift. Het werd geïllustreerd door BeeBizzi en bevat een schilderij van R.V.D., een gedetineerde uit Leuven Centraal. Het bevat 13 coronawoorden waarover de deelnemers aan het project hun gewaarwordingen uitdrukken: anderhalvemetermaatschappij, verbinding, bubbel, bewegen, humor, feestdagen, veiligheid, eenzaamheid, hoop, veerkracht, muziek en perspectief.

Hoe verloopt dit project precies? Hoe kan je deelnemen?

Machteld: “Het project is een samenwerking tussen Groep Intro, dat gevangenen in Leuven Centraal voorbereidt op de arbeidsmarkt, en PRH Vlaanderen, dat ze psycho-educatieve vormingen en coaching aanbiedt.”
“We nodigen samen iedereen uit om deel te nemen. Je stuurt ons gewoon een mailtje en krijgt het schrift thuisbezorgd. We geven je dan tot eind januari de tijd om het in te vullen en terug te sturen. Wij bundelen (een deel van) deze gewaarwordingen en die van de gevangenen dan tot één publicatie die wordt uitgedeeld aan alle gedetineerden van Leuven Centraal die dat wensen en ook aan alle deelnemers buiten de muren. En ze zal verder ook vrij beschikbaar zijn. Wij zijn alvast benieuwd naar gelijkenissen en verschillen in ervaring binnen en buiten de gevangenismuren.”

Wat willen jullie vooral bereiken?

“We willen ‘verbindend bubbelen’. Mensen kunnen elkaar nu niet ontmoeten, maar we hopen op deze manier toch connectie te leggen. We wisselen uit wat vrijheidsberoving met ons doet en in ons losmaakt. Het spreekt voor zich dat langgestraften veel tips kunnen geven om met de lockdown om te gaan, maar het verrassende is misschien vooral dat ze dat ook erg graag willen doen.”
“Weet je dat ze echt met ons te doen hebben, dat ze empathie voelen voor wat wij nu doormaken? Ze vinden ons niet flauw of zo en willen ons helpen. Je moet weten dat gedetineerden net als iedereen met veel kennis, ervaring en competenties zitten die ze graag zouden willen delen of toepassen. Het gaat niet alleen om de wens om ‘vrij’ te zijn, maar ook om je troeven te kunnen uitspelen, voor jezelf en voor anderen. Met dit project willen we hen de kans geven om hun ervaring in vrijheidsbeperking met ons te delen en daar gaan ze dus graag op in. Ze willen van betekenis kunnen zijn, net als iedereen.”

Is het voor gedetineerden niet pijnlijk dat wij zeuren over gesloten cafés?

“Je kunt het lijden van mensen niet met elkaar vergelijken. Je voelt je schuldig omdat je met een vriend op café wil terwijl een gedetineerde alleen in zijn cel zit? Wel, al die langgestrafte gevangenen hebben op hun beurt schuldgevoelens, maar dan tegenover hun slachtoffers. Ze vinden het vaak heel moeilijk om nog een recht op leven te hebben na wat ze hun slachtoffers hebben aangedaan. In elk geval: het helpt niemand om je te generen over je ‘niveau van lijden’. Weg ermee, zou ik zeggen en gewoon dat schriftje invullen.” (lacht)

Afbeelding2© Ronny VD - Back to life (blowup)

Je geeft voor PRH al jaren cursus in Leuven Centraal. Welke lockdowntips denk je dat de gedetineerden voor ons in petto hebben? Hoe gaan zij om met vrijheidsberoving?

“Wat ik vaak hoor, is dat zij belang hechten aan rituelen en een vaste dagindeling. Ze leggen zichzelf kleine taken en gewoontes op, korte doelen ook. Bijvoorbeeld elke morgen koffie zetten voor een medegevangene. Of je schoenen systematisch blinken, het volgende hoofdstuk van een boek uitlezen. Dat soort zaken. Zij trekken zich daaraan op, het is een manier om zichzelf te blijven en zich uit te drukken zoals ze zijn. Elke dag koffie zetten voor een medegevangene? Als je zorgzaam bent ingesteld, dan past dat bij je. Het gaat dan om zelfbehoud en zelfrespect. Belangrijke zaken in een gesloten wereld.”

“Persoonlijke groei en zelfs vrijheid schuilen niet alleen in je competenties ten volle benutten of onbeperkt je goesting kunnen doen. Een gedetineerde zei me ooit: “Het is pas in de gevangenis dat ik vrij ben geworden.”

PRH gaat over persoonlijke groei en ontwikkeling. Is het wel zo’n goed idee om die te gaan losweken bij mensen die opgesloten zitten? Wek je dan niet vooral frustratie?

“Persoonlijke groei en zelfs vrijheid schuilen niet alleen in je competenties ten volle benutten of onbeperkt je goesting kunnen doen. Een gedetineerde zei me ooit: “Het is pas in de gevangenis dat ik vrij ben geworden.” Hij had via onze cursus een toegang tot zijn innerlijke wereld gevonden en als je daarbij uitkomt dan heb je een enorme rijkdom ontdekt waar je kunt uit blijven puren, zelfs binnen de muren van een cel. Dat is een vrijheid die verder gaat dan de fysieke vrijheid. Ik zeg maar iets: je bent verbaal en schriftelijk sterk en je helpt medegedetineerden om een officiële of persoonlijke brief te schrijven. Zo’n beleving van je wezen kan niemand je afpakken. Ik denk dat wij vooral dàt besef moeten meepakken naar onze eigen lockdown.”

Waarom doe je dit alles precies?

“Eerlijk? Omdat in elke mens iets goeds zit, ongeacht wat hij ooit gedaan heeft. Vanuit dat diep geloof doe ik dit werk, met volle overtuiging. En het is precies dat zelfbeeld waarvan ik hoop dat deze mannen het zich eigen maken: dat ze ook gewoon goed zijn. Velen hebben nooit zo naar zichzelf gekeken, of hun omgeving deed het nooit. Zodra dat zelfbeeld oplicht, is er innerlijke vrijheid mogelijk. Dat wil ik met hen bereiken. Het wezen van deze mannen zit vaak opgesloten in een bunker. Doorheen de kleinste scheurtjes van die bunker wil ik water laten sijpelen.”